مقاله نقش مسجد در شکل گیری و استمرار انقلاب اسلامی

این تحقیق در مورد نقش مسجد در شکل گیری و استمرار انقلاب اسلامی می باشد و پس از بیان تأثیرات کلی مساجد در تاریخ معاصر ایران ، به بررسی نقش های مهمترین مساجد در پیدایش و استمرار انقلاب اسلامی می پردازد.

مقدمه
مطالعه سیر تحولات و تاریخچه جنبشهای سیاسی ، اجتماعی و حرکتهای مردمی و انقلابی در ادوار گذشته ، به ویژه تاریخ معاصر جهان که با هدف ایجاد اصلاحات و یا دگرگونی در ساختار نظام های حاکم بر جوامع بشری صورت گرفته ، نشانگر آن است که این جنبش ها همواره از خاستگاه و پایگاه ویژه ای برخوردار بوده است.به عنوان نمونه از انقلاب کبیر فرانسه که درسال ۱۷۸۹ میلادی به وقوع پیوست نام می بریم که خاستگاه و خیزشگاه آن ،زندان باستیل در شهر پاریس بوده است.

در انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ میلادی روسیه نیز محیطهای کارگری ،کارخانجات و جوامع دهقانی، نقش زمینه سازی و گسترش جنبش مارکسیستی را برعهده داشتند. در میان مسلمانان نیز مساجد بعنوان مراکز آغازین شکل گیری انقلاب ها و حرکتهای مردمی در مبارزه علیه ظلم وستم به ویژه در دوران معاصر، نقش تعیین کننده ای داشته اند.

اگر به تاریخ بنای نخستین مسجد توسط نبی مکرم اسلام (ص) نگاهی داشته باشیم، در خواهیم یافت که بنای این مسجد در مقطعی از زمان رسالت آن حضرت شکل یافت که ایشان در حال مبارزه برعلیه مشرکان بوده و در راستای تداوم این مبارزه تاریخی و در بدو ورود به مدینه به بنای مکانی مقدس،جهت استمرار بخشی به مبارزه با مشرکان اقدام نمودند. بنابر این ساختار و شالوده مسجد در دوران مبارزاتی پیامبر اسلام(ص) شکل گرفته و به مرکزی برای قیام و جهاد علیه کفار تبدیل شده بود.

به همین خاطر و با توجه به شأن و جایگاه این مکان مقدس در میان مسلمانان، می توان گفت که این مساجد هستند که می توانند بیشترین نقش را در جریان امور مادی و معنوی مردم داشته باشند.

تاریخ مسلمانان نیز بر این موضوع صحّه نهاده و با نگاهی به حوادث و رویدادهای مهم تاریخی مسلمانان می توان به وضوح ، درستی این مطلب را مشاهده نمود. در تاریخ ایران زمین نمونه های زیادی از این نوع وجود دارد که در ادامه به اختصار و به آن خواهیم پرداخت. در سایر کشورهای اسلامی نیز مساجد دارای چنین نقش آفرینی هایی بوده است .بعنوان مثال، : « مسجد تریبون تبلیغات سیاسی حرکت ” اخوان المسلمین “در مصر بود . پس از کشته شدن حسن البنّاء، رهبر و مرشد عام اخوان ، در نتیجه سختگیری های زیاد و سنگ اندازی های حکومت ،مرکز اجتماع اخوان المسلمین ،جایی جز مسجد نبود.

یکی از این مساجد ، مسجد جامع قاهره بود که اخوان قاهره ، برای برپایی نماز جمعه در آنجا گرد می آمدند . آنها از امکانات مسجد برای تبلیغات و اشاعه افکار خود استفاده می کردند. حسن البنّاء در اولین مقاله خود در مجله « الشبان الحسین » ، در نوامبر ۱۹۲۵ م اعلام کرد: «مسجد از مهمترین وسایل تعلیم وتربیت و تعلّم و نیز تهذیب نفس است» درجریان انقلاب اسلامی ایران نیز ، مساجد به عنوان یکی از عوامل مؤثر و مهم در ایجاد و شکل گیری نهضت اسلامی و زمینه ساز گسترش ، تعمیق و تثبیت این جریانات و تحولات انسانی بوده است.

مسجد نه تنها درشکل دهی مبارزه علیه ظلم و استبداد نظام شاهنشاهی نقش مهمی را ایفاء نموده است بلکه اگر نگاهی موشکافانه و دقیق به دوران سه دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی و به خصوص در پایداری و دفاع مقدس و جانانه در طول هشت سال جنگ تحمیلی داشته باشیم در خواهیم یافت که مسجد همواره در رأس این هرم دفاعی قرار داشته است و پس از آن نیز در برابر هجمه فرهنگی غرب که به شکل ها و انحاء مختلفی چون تهاجم ، شبیخون و ناتوی فرهنگی انجام میگیرد نقش مسجد به عنوان مرکز فرماندهی در قرارگاه دینی و فرهنگی قابل انکار نیست و در عرصه های مختلف دفاع و صیانت از اسلام ناب محمدی (ص) و فرهنگ و اعتقادات دینی مردمان این مرزو بوم ، جایگاهی بسیار رفیع و بی بدیل داشته است.

امروزه نه تنها می توان به نقش خاص مسجد در شکل گیری و استمرار انقلاب اسلامی ایران اذعان نمود، بلکه آثار و پیامدهای توجه ویژه به این مکان مقدس که از اندیشه های تابناک حضرت امام (ره) و مشی انقلاب اسلامی در دیگر کشورهای اسلامی پدیدار گشته را مشاهده کرد. ترویج فرهنگ استکبار ستیزی و تمسک به آموزه ها ، داشته های دینی و اعتقادات مذهبی با حضور و تجمع گسترده مردم در مساجد و بهره مندی از آن به عنوان سنگر و خاکریز دفاع از آرمانهای اسلامی در بسیاری ازملل هوشیار منطقه به وضوح مشاهده می شود.

به همین خاطر است که مسجد در نگاه غربیان به عنوان مرکزی حرکت آفرین و هدایتگر جنبش های آزادیخواهی و عدالت طلبی و نیز چشمه جوشان استکبار ستیزی در آمده است بنابر، عامل اساسی عداوت و کینه توزی معاندین با بیداری اسلامی ، همین مطلب مهم است که آن را بر نمی تابند و همواره سعی در تخریب این فرهنگ ناب اسلامی در اقصی نقاط عالم برآمده اند. نمونه بارز این دشمنی آشکار غرب و صهیونیزم در تخریب هدفمند و جهت دار بیش از سی مسجد در جریان جنگ ۳۳ روزه با حزب الله لبنان و نیز ویرانی بیش از چهل مسجد در جریان جنگ غزه کاملاً محسوس و ملموس است.

حضور بیش ازدهها مسجد در منطقه کم وسعت غزه، نشان از شأن و منزلت مسجد در میان ساکنین مسلمان این منطقه دارد و همین مساجد بودند که پس از پایان جنگ ۲۲ روزه اسرائیل ،توان بسیج و دعوت مردم غزه را علی رغم تحمل درد ،رنج وآلام فراوان و زندگی سخت در شرایط جنگی در شکل گیری راهپیمایی و تظاهرات گسترده در حمایت از مقاومت و نمایش حضور دشمن شکن اقشار و طبقات مختلف اجتماعی مردم تنها چند ساعت پس از آتش بس را داشته اند.

وجود همین تأثیرات شگرف مساجد در زمینه های مختلف است که دشمن احساس خطر کرده و به خوبی دریافته است که تنها مرکزی که توان و پتانسیل به چالش کشیدن آنها را در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و حتی اقتصادی و … را دارد مسجد می باشد و این قدرت و نیروی بسیار عظیم و جریان ساز مساجد که درحضور پر شور وگسترده مردم نهفته شده و در برهه ها و مقاطع تاریخی متعدد ظهور و بروز یافته است نقش بسیار مؤثری در ایجاد و شکل دهی نهضتها و جنبشهای اسلامی دارد.این مهم نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از دیگر کشورهای اسلامی نیز به وضوح مشهوده می باشد.

به منظور تشریح و تبیین بیشتر نقش مساجد در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران در این نوشتار سعی شده است ، این مبحث ، به اختصار و اجمال مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.

فهرست مطالب
مقدمه
نقش حرکت آفرین مساجد درتاریخ معاصر ایران
ریشه های جریان ساز مساجد در شکل گیری انقلاب اسلامی
معرفی تعدادی ازمساجد مهم در شکل گیری و هدایت نهضت اصیل انقلاب
مسجد قبا
مسجد سید و مسجد امام علی (ع) اصفهان
مسجد پایگاه نوژه همدان
مسجد جامع کرج
مسجد هدایت تهران
مساجد صدیق ها و امام حسن (ع) مشهد
مسجد جلیلی تهران
مسجد امام قم
مسجدسیدعزیز الله تهران
مسجد لرزاده تهران
مسجد جامع کرمان
مسجد “قیزللی مسجد”(معروف به مسجد میرزا یوسف آقا) تبریز
مسجد روضه محمدیه یا مسجد حظیره یزد
مسجد دانشگاه تهران
مساجد آتشی ها و رضای شیراز
منابع