مقاله جغرافیای تاریخی شاهنامه

این مقاله در مورد جغرافیای تاریخی شاهنامه فردوسی می باشد و برای استفاده ی دانشجویان رشته های تاریخ ، ادبیات و … بسیار مناسب می باشد.

چكيده
اعتقاد به تاثيرگذاري جغرافيا و عوامل اقليمي و طبيعي بر شكل‌گيري جريان‌هاي تاريخي از ديرباز در ميان انديشمندان و متفكرين علوم انساني وجود داشته است كه يكي از پيامدهاو نتايج مهم اين تفكر، شكل‌گيري تاليفات جديدي در حوزه «جغرافياي تاريخي » بوده است. كه در اين ميان كتب ادبي، به خصوص ديوان اشعار كه ضمن بيان حوادث تاريخي در آثار منظوم خود توجه خاصي به محل رخدادها و حوادث تاريخي داشتند، از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشند.

از آنجا كه بسياري از آثار منظوم زبان فارسي در بعد از اسلام، ريشه در تفكرات ملي و قومي ايران باستان داشتند، لذا، در اين تاليفات توجه خاصي به عوامل قدرتمند حكومت‌هاي ايران باستان، مخصوصاً از جنبه قلمرو و حدود جغرافيايي مبذول مي‌شد و اين متون ضمن پرداختن به حدود و موقعيت جغرافيايي، به حوادث تاريخي شكل گرفته‌ در مكان‌هاي مختلف نيز توجه داشتند و از اين طريق در صدد بيان تاريخ واقعي ايران بودند. در اين ميان، فردوسي و شاهكار وي يعني شاهنامه، از اهميت و جايگاه ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد.

كليد واژه‌ها: ايران باستان، ادبيات، جغرافياي تاريخي، فردوسي، شاهنامه

مقدمه
يكي از برجسته‌ترين متون ادبي، فرهنگي و تاريخي ايران، شاهنامه فردوسي است. اين كتاب تاريخ ايران باستان را از ابتداي پيدايش اولين بشر و اولين شاه شروع مي‌نمايد و تا انقراض شاهنشاهي ايران ساساني به دست اعراب مسلمان ادامه مي‌دهد.

سال تولد فردوسي مولف شاهنامه را، احتمالاً حدود ۳۲۹ ه.ق يا ۳۲۵ ه.ق و وفات وي را سال ۴۱۱ ه.ق يا ۴۱۶ ه.ق دانسته‌اند. زادگاه وي را دهكده باژ يا باز از طابران يا طبران طوس ذكر كرده‌اند. ظاهراً فردوسي از نظر خانوادگي صاحب مال و ثروت در ديار خود بوده و قسمت اعظم اين ثروت را صرف تدوين شاهنامه نموده، به طوري كه در اواخر عمر و پيروي تهيدست بوده است.
فردوسي، شاهنامه را حدود سال ۳۶۵ ه.ق آغاز كرد و احتمالاً آن را در سال ۴۰۰ ه.ق به پايان برد. تمام شعر به حدود پنجاه هزار بيت مي‌رسد. ۱ در نظر فردوسي و ديگر معاصرانش موضوعي كه وي بدان مي‌پرداخت تاريخ واقعي ايران باستان و اثر وي گذشته از اثري شعري، تاليفي علمي نيز بود.

منابعي مانند شاهنامه منثور اثر ابومنصور و خداي نامك‌ها از مهمترين منابعي بودند كه فردوسي در سرودن شاهنامه از آن بهره جست. فردوسي در هنر سخنوري مديون گذشتگان خود است.
به عبارت ديگر، اگر شعرا و نويسندگان قبل از فردوسي، زبان فارسي و شعر فارسي را بهبلوغ و كمال نمي‌رساندند، شاهنامه كه حاصل نبوغ سرشار فردوسي بود، نمي‌توانسيت شكل گيرد.

از آنجا كه شعرا و نويسندگان بر اساس ضرورت زماني، چكيده فكر و استعداد خود را به پادشاهان و اميران و حكام تقديم مي‌كردند، و از آنجا كه تنها دربار خريدار اين كالا بود، لذا فردوسي حاصل سي‌ سال رنج و سعي و ابتكار واستعداد خود را به محمود غزنوي تقديم داشت. البته لازم به ذكر است بيان شود كه فردوسي كار خود را پيش از آغاز سلطنت محمود غزنوي شروع كرد. نكته قابل توجه ديگر در مورد علت سرودن شاهنامه اين است كه اين كار مهم نمي‌تواند فرمايشي و فقط به صرف گرفتن اجرت و پاداش باشد، بلكه از روح دوستي و وطن‌پرستي فردوسي سرچشمه گرفته است.

فهرست مطالب
چكيده
مقدمه
الف: شهرها
ب: رودها و رودخانه‌ها
ج: درياها و درياچه‌ها
د-كوه‌ها
ه: دژها و قلاع
و: اماكن جغرافيايي ديگر
پي ‌نوشت‌ها
فهرست منابع و ماخذ