مقاله آزمایش های الهی و کارکردهای تربیتی آن از منظر قرآن و حدیث

این تحقیق در مورد آزمایش های الهی می باشد و کارکردهای تربیتی آن را از منظر قرآن و احادیث اسلامی مورد بررسی قرار می دهد.

مقدمه
مرگ یک قانون تخلف ناپذیر برای انسان است حال این سوال مطرح است که هدف از این زندگی موقت چیست و این زندگی چه فایده دارد؟
قرآن کریم در این زمینه می فرماید: «وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَهً وَ إِلَیْنا تُرْجَعُونَ»[۱] (ما شما را با بدی ها و نیکی ها  امتحان می کنیم و سرانجام به سوی ما باز می گردید).
جایگاه اصلی انسان این جهان نیست بلکه جای دیگر است. انسان تنها برای امتحان دادن به اینجا می آید و پس از اتمام امتحان و کسب تکامل لازم به جای اصلی خود که همان جهان آخرت است خواهد رفت.

یکی از سنت های الهی، رشد مردم در لابلای حوادث و آزمایش های پی در پی است. اینجاست که حجت خدا بر خلق تمام می شود و سعادت و شقاوت قابل تفکیک است. امتحان الهی یک سنت همیشگی و جاودانی است که امتحان کننده آن خداست و تمام جهان صحنه آزمایش و تمام انسان ها، حتی پیامبران مورد آزمایش قرار می گیرند.

جالب اینکه در میان مواد امتحانی، شرّ مقدم بر خیر آورده شده چون امتحان الهی هرچند گاه با نعمت است و گاه با بلا، ولی امتحان به وسیله بلایا مشکل تر و سخت تر است.
در اینجا سوال پیش می آید که چرا خداوند انسان ها را آزمایش می کند و اصلا آزمایش در مورد خداوند چه معنی و  مفهومی دارد؟ جواب این است که آزمایش در مورد خداوند به معنی پرورش دادن است که در ادامه توضیح بیشتری خواهیم داد.

«الم أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ لَیَعْلَمَنَّ الْکاذِبِینَ
(الم. آیا مردم گمان کردند به حال خود رها می شوند و آزمایش نخواهند شد؟! ما کسانی را که پیش از آنان بودند آزمودیم (و اینها را نیز امتحان می کنیم) باید علم خدا در مورد کسانی که راست می گویند و کسانی که دروغ می گویند تحقق یابد).

این آیه ها مسلمانان را تشویق به استقامت در برابر فشار دشمن می کند.
آزمایش های الهی یک سنت جاویدان
یکی از مهمترین مسائل زندگی انسان مساله فشارها و آزمون های الهی است. آیا مردم گمان می کنند همین اندازه که اظهار ایمان می کنند و شهادت به توحید و رسالت پیامبر دهند به حال خود رها می شوند و امتحان نخواهند شد؟!

امتحان یک سنت همیشگی و جاودان الهی است؛ امتحان مخصوص جمعیت مسلمانان نیست بلکه سنتی است که در امتهای پیشین نیز جاری بوده است «وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ».
در مقام ادعا هر کس می تواند خود را برترین مومن، بالاترین مجاهد، و فداکارترین انسان معرفی کند، باید ارزش این ادعاها از طریق آزمون مشخص شود، باید مشخص شود تا چه اندازه نیت درونی و آمادگی روحی با این گفته ها هماهنگ یا ناهماهنگ است؟ باید خدا بداند چه کسانی راستگو و چه کسانی دروغگو هستند «فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ لَیَعْلَمَنَّ الْکاذِبِینَ».

واضح است که خدا همه اینها را می داند، حتی قبل از خلقت انسان، منظور از علم در اینجا ظهور آثار و شواهد عملی است، یعنی باید علم خدا درباره این گروه عملا در خارج پیاده شود و تحقق عینی یابد، و هر کس آنچه در درون دارد بیرون ریزد.

فهرست مطالب
مقدمه
بررسی لغوی
بررسی اصطلاحی
انواع امداد
بررسی تطبیقی انواع امدادهای آسمانی
1. انتقام از دشمنان
1ـ1. طوفان نوح
2ـ1. عذاب قوم لوط
2. آیات و معجزات الهی
1ـ2. نزول بلا بر مصریان
2ـ2. امداد موسی(ع)
3ـ2. امداد یوسف(ع)
4ـ2. امداد داود و سلیمان(ع)
3. امداد بنی اسرائیل
1ـ3. رابطه میان برگزیدگی و امداد الهی
عوامل و زمينه هاى امداد الهى
الف) عوامل عقيدتى
1 – ايمان
2 – توحيد و يكتا پرستى
3 – توكّل
4 – اخلاص
5 – پيروى از كتب آسمانى
6 – جدايى از مشركان و روى آوردن به خدا
ب) عوامل عبادتى
1 – دفاع از دين، (به پاداشتن نماز، پرداخت زكات، امر به معروف، نهى از منكر):
2 – استغاثه و نصرت طلبى از خداوند
3 – توبه و استغفار
ج) عوامل اخلاقى
1 – تقوا وپارسايى
2 –  به بن بست رسيدن اسباب مادّى
3 – درماندگى
4 – اميد و انتظار يارى
5 – احسان و نيكى
د) عوامل اجتماعى
1 – پايدارى و استقامت
2 – هجرت پيامبر اكرم
3 – جهاد
4 – تلاش اصلاح جويانه
5 – اجراى قانون
6 – مقابله به مثل در برابر ظلم
نتیجه گیری
منابع